مشاوره سلولی
تمام اطلاعات لازم در مورد نحوه سلول درمانی، میزان اثربخشی و عوارض احتمالی توسط پزشک متخصص یا پزشک مشاور سلول درمانی به بیمار داده می‌شود.
اپیدرمولایزیس بلوزا (EB) بیماری پروانه‌ای
اپیدرمولایزیس بلوزا و درمان‌های رایج
اپیدرمولایزیس بلوزا چیست؟
ﺑﻴﻤﺎﺭی ﺍﭘﻴﺪﺭﻣﻮﻻﯾﺰﯾﺲ ﺑﻠﻮﺯﺍ که بین مردم به EB(ای.بی) یا بیماری پروانه‌ای معروف است یک بیماری ژنتیکی ﺍﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﺎ ویژگی جدایی ﻻﻳﻪهای ﭘﻮﺳﺖ از هم ﻣﺸﺨﺺ میﺷﻮﺩ. ﺍﺧﺘﻼﻝ ﺩﺭ ﻋﻤﻠﮑﺮﺩ پروتئین‌های اتصالی ﭘﻮﺳﺖ، ﻋﺎﻣﻞ ﺍﺻﻠﻲ ﺍﻳﺠﺎﺩ ﺍﻳﻦ ﻧﻮﻉ ﺑﻴﻤﺎﺭی ﺍﺳﺖ. ﻋﻼﯾﻢ ﺑﻴﻤﺎﺭﺍﻥ ﺷﺎﻣﻞ ﺗﺎﻭﻝها ﻭ زخم‌های ﻣﺘﻌﺪﺩ ﺩﺭ ﻧﻮﺍﺣﯽ ﻣﺨﺘﻠﻒ ﭘﻮﺳﺖ ﺑﺪﻥ ﺍﺳﺖ. ﻣﻄﺎﻟﻌﺎﺕ ﻧﺸﺎﻥ میﺩﻫﻨﺪ ﻛﻪ ﺩﺭ ﺩﻧﻴﺎ ﺍﺯ ﻫﺮ ۱۰۰۰۰۰ ﻧﻔﺮ ۲ ﺗﺎ ۴ ﻧﻔﺮ ﺑﻪ ﻳﮑﻲ ﺍﺯ انواع EB ﻣﺒﺘﻼ ﻫﺴﺘﻨﺪ.
بیماری پروانه‌ای درمان قطعی ندارد و ﺩﺭﻣﺎن‌های ﺭﺍﯾﺞ آن ﺷﺎﻣﻞ ﻛﺎﻫﺶ ﺩﺭﺩ، ﺍﺳﺘﻔﺎﺩﻩ ﺍﺯ ﭘﻤﺎﺩﻫﺎی ﻛﻮﺗﻴﻜﻮﺍﺳﺘﺮﻭﺋﻴﺪی، پانسمان‌های طبیعی و مصنوعی ﻭ ﺟﻠﻮﮔﻴﺮی ﺍﺯ ﺍﻋﻤﺎﻝ ﻓﺸﺎﺭ ﻭ ﺳﺎﻳﺶ ﺯﺧﻢﻫﺎ ﻭ ﺗﺎﻭﻝﻫﺎ ﺍﺳﺖ.
انواع اپیدرمولایزیس بلوزا
-
نوع ساده
شایع‌ترین فرم اپیدرمولایزیس بلوزا است، تاول‌ها خفیف هستند و به ندرت در دست‌ها و پاها دیده می‌شود.
-
نوع اتصالی (جانکشنال)
معمولا شدید است. به طوری که در فرم مزمن آن، تاول‌های موجود در بدن تهدیدی جدی برای زندگی فرد به حساب می آید، زیرا ممکن است باعث ایجاد عفونت و همچنین کم آبی شدید در فرد گردد. همچنین حیات این افراد با تاول‌های ایجاد شده در ناحیه مری، معده، بخش بالایی راه تنفس، روده‌ها و سیستم اداری- تناسلی تهدید می‌شود. سوتغذیه و کم خونی، عدم رشد فکری، ایجاد تاول در بافت نرم داخل دهان و بینی، اختلال در میناسازی دندان‌ها از دیگر علایم نوع اتصالی است.
-
نوع دیستروفیک
شدیدترین نوع بیماری است. در این نوع، کلاژن نوع ۷ که مسئول اتصال لایه عمقی به لایه سطحی پوستی است ساخته نمی‌شود. در موارد خفیف، تاول‌ها ممکن است فقط در دست‌ها، پاها، زانو و آرنج دیده شود. ناخن‌ها معمولا دارای شکل متفاوت با حالت نرمال هستند. اما در موارد شدید و مزمن این نوع، تاول‌ها سطح وسیعی از بدن را در بر می‌گیرد. از جمله نشانه‌های دیگر می‌توان به کاهش ناخن‌ها، کم خونی، کاهش دندان‌ها، التهاب‌های شدید چشمی با تخریب تدریجی قرنیه اشاره کرد. در بعضی از افراد مبتلا انگشت‌های دست و پا به همدیگر چسبیده است. هچنین احتمال سرطان پوستی در این نوع ۷ تا ۱۰ برابر بیشتر از افراد سالم است.
روش تشخیص بیماری پروانه‌ای
میکروسکوپ نوری
بررسی کمبود پروتئین‌های لازم برای اتصالات پوستی با استفاده از میکروسکوپ نوری است.
میکروسکوپ الکترونی
روش دیگر بررسی نمونه‌های پوستی با میکروسکوپ الکترونی برای تشخیص کمبود و نقصان ساختاری پوست است.
آزمون ژنتیک
می‌توان با آزمون ژنتیک و با یک نمونه از پوست یا خون نوع دقیق بیماری را تعیین نمود.
مایع آمنیوتیک
از جمله تکنیک‌های پیشرفته در تشخیص این نوع بیماری استفاده از یک نمونه از مایع آمنیوتیک و یا نمونه برداری از پرزهای جنینی در هفته دهم حاملگی است.
نمونه برداری پلاستومر جنین
یکی از جدیدترین روش‌های تشخیصی پیش از تولد نمونه برداری از بلاستومر جنین در مرحله ۶-۱۰ سلولی و به دنبال آن انجام آنالیز DNA سلول جهش یافته است.
درمان‌های رایج اپیدرمولایزیس بلوزا
با توجه به این‌که بیماری اپیدرمولایزیس بلوزا یک بیماری ژنتیکی است، در حال حاضر درمان قطعی ندارد. هدف از درمان‌های فعلی کاهش درد، نگهداری و بهبود زخم‌هاست. از عمده روش‌های درمانی پیشنهادی، استفاده از یک سری روش‌های کاهش درد، جلوگیری از اعمال فشار و سایش زخم‌ها و تاول‌ها با پوشاندن سطح آن‌ها با استفاده از گرافت‌های پوستی، پرده آمنیوتیک و یا یک سری کرم‌های استروئیدی است.
ﺑﻴﻤﺎﺭی ﺍﭘﻴﺪﺭﻣﻮﻻﯾﺰﯾﺲ ﺑﻠﻮﺯﺍ که بین مردم به EB(ای.بی) یا بیماری پروانه‌ای معروف است یک بیماری ژنتیکی ﺍﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﺎ ویژگی جدایی ﻻﻳﻪهای ﭘﻮﺳﺖ از هم ﻣﺸﺨﺺ میﺷﻮﺩ. ﺍﺧﺘﻼﻝ ﺩﺭ ﻋﻤﻠﮑﺮﺩ پروتئین‌های اتصالی ﭘﻮﺳﺖ، ﻋﺎﻣﻞ ﺍﺻﻠﻲ ﺍﻳﺠﺎﺩ ﺍﻳﻦ ﻧﻮﻉ ﺑﻴﻤﺎﺭی ﺍﺳﺖ. ﻋﻼﯾﻢ ﺑﻴﻤﺎﺭﺍﻥ ﺷﺎﻣﻞ ﺗﺎﻭﻝها ﻭ زخم‌های ﻣﺘﻌﺪﺩ ﺩﺭ ﻧﻮﺍﺣﯽ ﻣﺨﺘﻠﻒ ﭘﻮﺳﺖ ﺑﺪﻥ ﺍﺳﺖ. ﻣﻄﺎﻟﻌﺎﺕ ﻧﺸﺎﻥ میﺩﻫﻨﺪ ﻛﻪ ﺩﺭ ﺩﻧﻴﺎ ﺍﺯ ﻫﺮ ۱۰۰۰۰۰ ﻧﻔﺮ ۲ ﺗﺎ ۴ ﻧﻔﺮ ﺑﻪ ﻳﮑﻲ ﺍﺯ انواع EB ﻣﺒﺘﻼ ﻫﺴﺘﻨﺪ.
بیماری پروانه‌ای درمان قطعی ندارد و ﺩﺭﻣﺎن‌های ﺭﺍﯾﺞ آن ﺷﺎﻣﻞ ﻛﺎﻫﺶ ﺩﺭﺩ، ﺍﺳﺘﻔﺎﺩﻩ ﺍﺯ ﭘﻤﺎﺩﻫﺎی ﻛﻮﺗﻴﻜﻮﺍﺳﺘﺮﻭﺋﻴﺪی، پانسمان‌های طبیعی و مصنوعی ﻭ ﺟﻠﻮﮔﻴﺮی ﺍﺯ ﺍﻋﻤﺎﻝ ﻓﺸﺎﺭ ﻭ ﺳﺎﻳﺶ ﺯﺧﻢﻫﺎ ﻭ ﺗﺎﻭﻝﻫﺎ ﺍﺳﺖ.
در بیماران مبتلا به EB، التهاب‌های مزمن و شدید به همراه عفونت‌های باکتریایی دو عامل مهم بوده که در بهبود زخم‌ها و تاول‌ها دخالت دارد.
از جمله فواید نظریه استفاده از روش پانسمان‌های نوین زخم می‌توان به کنترل بالانس رطوبتی بدن، کاهش درد، امکان ایجاد لایه اپی تلیالی جدید، در دسترس بودن و ارزان بودن این روش اشاره کرد. اخیرا استفاده از روش‌های ژن درمانی برای درمان زخم‌ها نیز معرفی شده است.
سلول درمانی بیماری پروانه‌ای چیست؟
از آن‌جا که مشکل اصلی بیماران EB عدم ساخت پروتئین‌های پوستی جهت حفظ یکپارچگی لایه‌های پوست می‌باشد، یکی از روش‌های درمانی موثر پیوند سلول‌های پوستی از فرد سالم به ناحیه زخم در بیماران مبتلا می‌باشد. برای این کار، از نمونه پوستی فرد سالم، سلول‌های پوستی جدا شده و سپس تکثیر می‌شود. سپس این سلول‌ها بر روی پرده آمنیوتیک که از مشتقات زایمانی می‌باشد، تکثیر شده و در نهایت به زخم بیماران پیوند می‌شود. قابل ذکر است پرده آمنیوتیک دارای مقادیر فراوانی از فاکتورهای رشد و تحریکی است. مطالعات نشان داده است که استفاده از زخم پوش‌های سلولی منجر به بهبود سریع‌تر و دوره بهبود طولانی در بیماران می‌شود.
سلول درمانی جهت بهبود زخم مزمن بدن و یا زخم دست یا پا که منجر به چسبیدن انگشتان در کودکان بالای ۲ سال و بزرگسالان مبتلا به اپیدرمولایزیس بلوزا شده است به کار می‌رود.
سابقه سلول درمانی EB در دنیا
مطالعات سلول درمانی جهت بهبود زخم بیماران مبتلا به اپیدرمولایزیس بلوزا از سال ۱۹۹۵ شروع شده است. همچنین تاکنون چندین مطالعه با هدف بهبود زخم بیماران مبتلا با کمک سلول درمانی انجام شده است. در دو مطالعه مجزا که در انگلیس با استفاده از تزریق سلول‌های پوستی در درمان زخم بیماران مبتلا به اپیدرمولایزیس بلوزا انجام شد، اثر بخشی و ایمنی این روش در مقایسه با گروه شاهد نشان داده شد.
استفاده در جمعیت‌های خاص
-
بارداری و شیردهی
در این دوران توصیه نمی‌شود.
-
اطفال
ایمنی و اثربخشی سلول درمانی در شیرخواران و کودکان کم‌تر از ۲ سال اثبات نشده است و توصیه نمی‌شود.
-
سالمندان
در مطالعات بالینی که در مورد سلول درمانی انجام‌شده، تعداد کافی از افراد ۶۵ سال و بالاتر شرکت نداشته‌اند تا بتوان مشخص نمود که آیا این افراد نسبت به افراد جوان‌تر پاسخ متفاوتی به درمان می‌دهند یا خیر.
آماده سازی بیمار برای سلول درمانی
- بیمار بر اساس فرم‌های مشخص ویزیت شده و در صورت داشتن معیارهای لازم برای سلول درمانی، تمام اطلاعات لازم در مورد نحوه سلول درمانی، میزان اثربخشی و عوارض احتمالی توسط پزشک متخصص یا پزشک مشاور سلول درمانی به بیمار داده می‌شود.
- نواحی پیوند و مساحت آن تعیین شده و عکس گرفته می‌شود.
- سپس آزمایشات لازم برای بیمار درخواست می‌شود.
- در صورتی که بیمار منعی برای سلول درمانی نداشته باشد، از بیمار رضایت نامه آگاهانه مربوط به سلول درمانی گرفته می‌شود و نوبت درمان تعیین می‌شود.
اثر بخشی محصول در مطالعات بالینی مختلف در ایران
پژوهشگاه رویان با همکاری بیمارستان حضرت فاطمه از سال ۱۳۸۸ دو مطالعه تحقیقاتی برای درمان این بیماران انجام داده است.
در این مطالعه از سلول‌های پوست خود بیمار که بر روی پرده آمنیوتیک کشت داده شده بود، جهت ترمیم زخم انگشتان بیمارانی که انگشتان بهم چسبیده داشتند انجام شد. این مطالعه نشان داد که زخم بیماران تقریبا ۳ تا ۶ پس از پیوند مجددا عود می‌نماید و نیاز به جراحی و پیوند مجدد دارد.
- هدف این مطالعه ارزیابی آزمایشگاهی و بالینی پرده آمنیوتیک و سلول‌های پوستی کشت شده بر روی آن در درمان زخم‌ها و تاول‌های بیماران مبتلا به اپیدرمولایزیس بلوزا با انگشتان بهم چسبیده (mitten hand) بود.
- برای این منظور سلول‌های پوستی اتولوگ و آلوژنیک بر روی پرده آمنیوتیک تکثیر داده شده و پیوند شدند. تعداد ۱۵بیمار مبتلا در محدوده سنی۲ تا ۳۰ سال از هر دو جنس وارد مطالعه شدند و آزمایشات اولیه را انجام دادند.
- در روز پیوند، ابتدا بیمار به اتاق عمل منتقل و تحت بیهوشی عمومی قرار گرفت. پس از باز کردن دست‌ها و انگشتان پیوند سلول انجام گرفت.
- در این مطالعه، متوسط سن بیماران ۸/۶±۸/۸ و ۱۰ بیمار مذکر (۶/۶۶%) بودند.
- والدین تمامی بیماران ازدواج فامیلی داشتند.
- ۵ بیمار (۳/۳۳%) سابقه قبلی جراحی ترمیمی بر روی انگشتان دست و ۵ بیمار (۳/۳۳%) نیز سابقه درگیری سیستم گوارشی و جراحی بالون بر روی مری داشتند.
- پس از جراحی دست و پیوند سلول، بیماران به مدت ۱۲ ماه پیگیری شدند
- نتایج بررسی بالینی نشان داد میزان دامنه حرکت، قدرت عضلانی و ترمیم زخم بیماران در گروه سلول پوست آلوژنیک نسبت به گروه سلول پوست اتولوگ بهتر بود.
- همچنین میزان ترمیم زخم در گروه سلول پوست طی ماه اول پس از پیوند نتایج بهتری نشان داد.
- این مطالعه نشان داد پیوند سلول پوست غیر خودی (فرد سالم) می‌تواند با نتایج رضایت بخش درمانی همراه باشد، اگرچه پیوند مجدد سلول‌های پوست طی ۶ ماه تا یکسال بعد از پیوند اجتناب ناپذیر است.
قبلی
بعدی
قبلی
بعدی
